Jak rozumieć produkty podobne? Czy reforma stawek w gastronomii miała sens?

5 października 2023 r. TSUE wydał rozstrzygnięcie w sprawie dotyczącej opodatkowania VAT napojów mlecznych (sprawa C-146/22). To kolejny wyrok odnoszący się do stawek VAT w gastronomii (5% vs. 8%).

Co szczególnie istotne, wyrok został wydany już w oparciu o funkcjonujący obecnie stan prawny – zmieniający znaczenie grupowania PKWiU 56.

Rozstrzygnięcie Trybunału

Sprawa zawisła przed Trybunałem w istocie sprowadzała się do rozstrzygnięcia:

  • czy do sprzedaży napojów mlecznych serwowanych na gorąco do natychmiastowego spożycia (mieszczących się w PKWiU 56) należy stosować 8% stawkę VAT (i nie można stosować 5% VAT),
  • podczas gdy sprzedaż analogicznych napojów mlecznych, traktowana na gruncie VAT i na gruncie klasyfikacji jak dostawa towarów (CN 2202) – podlega opodatkowaniu 5% stawką VAT.

Warto odnotować, że w świetle obecnego stanu prawnego (będącego podstawą rozstrzygnięcia TSUE) – klasyfikacja do PKWiU 56 ma znaczenie decydujące dla stosowanej stawki VAT.

Sąd krajowy przedstawił w tym zakresie swoje wątpliwości Trybunałowi, wskazując m.in. że:

  • ustawa o VAT i PKWiU nie realizują tych samych celów,
  • można uznać, iż organ podatkowy dysponuje nazbyt szerokim zakresem uznania przy określaniu stawki VAT, którą należy zastosować do towarów i usług zaspokajających tę samą potrzebę według przeciętnego konsumenta, co nie jest zgodne z zasadą neutralności VAT,
  • polski ustawodawca odwołuje się do PKWiU, podczas gdy pojęcie „czynności opodatkowanej” rozumiane jest tam odmiennie niż wspólny system VAT, w szczególności w odniesieniu do kwalifikacji świadczenia składającego się ze świadczenia głównego i kilku świadczeń pomocniczych.

Trybunał nie odniósł się jednak bezpośrednio do powyższych uwag sądu krajowego.

Rozstrzygnięcie Trybunału sprowadza się do uznania, że:

Regulacje unijne nie stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które przewiduje, że środki spożywcze składające się z tego samego głównego składnika i zaspokajające tę samą potrzebę przeciętnego konsumenta podlegają dwóm różnym obniżonym stawkom podatku od wartości dodanej (VAT), w zależności od tego, czy są one sprzedawane detalicznie w sklepie, czy też są przygotowywane i podawane klientowi na gorąco na jego zamówienie w celu natychmiastowego spożycia, pod warunkiem że owe środki spożywcze nie wykazują analogicznych właściwości pomimo wspólnego głównego składnika lub że różnice między tymi środkami, w tym dotyczące usług wspomagających, jakie towarzyszą ich dostawom, w istotny sposób wpływają na decyzję przeciętnego konsumenta o zakupie jednego lub drugiego z tych środków.

Z rozstrzygnięciem tym koresponduje uzasadnienie wyroku, w którym Trybunał skupił się zasadniczo na kwestii podobieństwa towarów z perspektywy VAT.

Należy zauważyć, iż w uzasadnieniu Trybunał przedstawił swoistą matrycę oceny podobieństwa towarów dla potrzeb VAT, wskazując, że sąd odsyłający powinien ustalić:

  • po pierwsze, czy napoje mleczne rozpatrywane w postępowaniu głównym wykazują analogiczne właściwości,
  • po drugie, czy zaspokajają one te same potrzeby konsumenta,
  • po trzecie, czy różnice między tymi napojami mlecznymi wywierają decydujący wpływ na wybór przeciętnego konsumenta polegający na zakupie jednego lub drugiego z tych napojów.

Trybunał podkreślił przy tym, że wystarczy w szczególności, aby trzecie kryterium zostało spełnione, by uznać, że dane towary lub usługi nie są podobne, a zatem objęcie ich różnymi obniżonymi stawkami VAT nie narusza w konsekwencji zasady neutralności podatkowej.

Czy PKWiU 56 ma znaczenie?

Niewątpliwe tak! W praktyce – zwłaszcza w bezpośrednich kontaktach z organami podatkowymi – klasyfikacja danego świadczenia do PKWiU 56 (bądź wykluczenie tej klasyfikacji) będzie miała kluczowe znaczenie. Odpowiadać to będzie zresztą zamiarom ustawodawcy.

Czy jednak Trybunału jest w tym kontekście pozbawiony jakiekolwiek waloru? Trybunał nie wypowiedział się bowiem bezpośrednio o roli PKWiU.

Jednak, zdaniem autora, skupienie się przez Trybunał przy rozstrzyganiu o stawce VAT na unormowaniach stricte VAT-owskich (a przy tym – w zasadzie pominięcie roli PKWiU), może wskazywać, że PKWiU nie powinno mieć znaczenia decydującego dla stawki.

Powyższa okoliczność – jak również sam fakt relatywnie szybkiego przedstawienia przez polski sąd pytania prejudycjalnego w zakresie zreformowanych krajowych regulacji stawkowych – skłania do refleksji czy reforma stawek VAT w gastronomii rzeczywiście spełnia swoje założenia. Jednym z tych założeń było bowiem uproszczenie systemu stawek VAT…

***

Jako zespół ekspertów w zakresie klasyfikacji, zapraszamy do kontaktu w zakresie wszelkich aspektów i wątpliwości związanych z klasyfikacją oraz stawkami VAT.

Chętnie udzielimy Państwu niezbędnego wsparcia w zakresie potwierdzenia stosowanej klasyfikacji i/lub stawki VAT, jak również w ewentualnych sporach z administracją podatkową.

Jakub Jaros
Dyrektor Centrum Klasyfikacji Towarów i Usług
biuro@centrumklasyfikacji.pl
22 24 39 500